24
Εισαγωγή
σήμερα στην διάθεσή μας από την αρχαιολογική έρευνα, είναι η διαπίστωση ότι ο
ευρύτερος γεωγραφικός χώρος της αρχαίας Ανατολής, μέσα στον οποίο σε κάθε
περίπτωση συμπεριλαμβάνεται ως αναπόσπαστο και ιδιαίτερο μέλος και ο κόσμος
του Αιγαίου, θα πρέπει να εξετάζεται και να μελετάται ως μια ενιαία ιστορική ενό-
τητα, όχι μόνο από την εποχή που ακολούθησε τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλε-
ξάνδρου της Μακεδονίας, αλλά ήδη από την Εποχή του Χαλκού, τουλάχιστον από
την ύστερη φάση της, ενδεχομένως μάλιστα και ακόμη πιο πριν.
Στο παρόν πόνημα μεγαλύτερη έμφαση δίδεται στην τελευταία, τρίτη κατά
σειρά, περίοδο της Εποχής του Χαλκού (περίπου από το 1400 π.Χ.), όταν δηλαδή
βρίσκονταν ακόμα σε ακμή τα διάφορα βασίλεια της Ανατολικής Μεσογείου, όπως
το χεττιτικό και τα διάσπαρτα ανά τον ελλαδικό χώρο μυκηναϊκά, ενώ η μεταξύ
τους γνωριμία και κυρίως η επικοινωνία, τουλάχιστον σε επίπεδο κορυφής (και
βεβαιωμένα πλέον όχι μόνο), θεωρείται σήμερα γεγονός αποδεδειγμένο στην επι-
στημονική έρευνα. Οι νέες ανακαλύψεις, ιδίως στον τομέα της αιγαιακής αρχαιο-
λογίας, καθώς και της αρχαιολογίας και της φιλολογίας των ανατολικών πολιτι-
σμών, έπειτα μάλιστα και από την αποκρυπτογράφηση και την ανάγνωση εξαφα-
νισμένων γλωσσών, που επιτρέπουν ξανά, έπειτα από χιλιάδες χρόνια σιωπής τους,
την πρόσβαση σε σκονισμένα και ταλαιπωρημένα υπό το βάρος των αιώνων κεί-
μενα της αρχαίας γραπτής ανατολικής παράδοσης, σε συνδυασμό μάλιστα και με
σύγχρονες επιστημονικές προσεγγίσεις, δίνουν διαρκώς έδαφος για νέες ερμηνείες
του λεγόμενου Ομηρικού ζητήματος, το οποίο φιλοδοξεί εν μέρει να πραγματευθεί
και η προκείμενη μονογραφία.
Αν και το πρόβλημα της καταγωγής των ομηρικών επών και της οριστικής
τους συναρμογής άρχισε να προβληματίζει τους φιλολόγους και άλλους διανοου-
μένους ήδη από την αρχαιότητα, επανήλθε ως μείζον επιστημονικό ζήτημα στο
προσκήνιο της ερευνητικής διαδικασίας και έλαβε νέες διαστάσεις με το γνωστό
έργο
Prolegomena ad Homerum
του Friedrich August Wolf, που δημοσιεύθηκε το
1797. Ιδίως έπειτα από την ανακάλυψη στα μέσα του 19ου αι. του αρχαίου κειμέ-
νου του γνωστού ως «Έπος του Γκιλγκαμές» των αρχαίων Σουμερίων, το οποίο
αργότερα μετάφρασαν στην δική τους, την ακκαδική, γλώσσα και οι αρχαίοι Ασ-
σύριοι, η επιστημονική συζήτηση, όπως είναι φυσικό, αναζωπυρώθηκε και οδήγη-
σε σε ενίσχυση της διάθεσης για περαιτέρω συγκριτική ανάλυση και σε μεγαλύτε-
ρου βάθους έρευνα. Οι διατυπωθείσες στην βιβλιογραφία της εποχής εκείνης υπό-
νοιες για το ενδεχόμενο της όποιας επιρροής των ανατολικών λογοτεχνικών κειμέ-
νων στην δημιουργία και την οριστική αποκρυστάλλωση των ομηρικών επών είχαν
αρχίσει σε έναν βαθμό να επιβεβαιώνονται και ως εκ τούτου να αναζητούνται νέες
αποδείξεις και περισσότερα πειστήρια σε διάφορα άλλα λογοτεχνικά έργα της αρ-
χαίας Ανατολής, που έρχονταν στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη. Έκτοτε,
επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων έχουν συνεισφέρει και εξακολουθούν, ιδίως
