Basic HTML Version
15
φυσικό να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε για
το είδος της κοινωνίας στην οποία θα
θέλαμε να ζούμε – πώς θα έπρεπε να
κυβερνάται, τι δικαιώματα και υποχρεώ
σεις θα είχαν οι πολίτες της, και ούτω
καθεξής. Με αυτές τις ιδέες ασχολείται η
πολιτική φιλοσοφία, ο τελευταίος από τους
μεγάλους κλάδους της φιλοσοφίας, και οι
φιλόσοφοι έχουν επινοήσει διάφορα
μοντέλα για τον τρόπο που πιστεύουν ότι
θα έπρεπε να είναι οργανωμένη μια κοινω
νία, από την
Πολιτεία
του Πλάτωνα μέχρι
το
Κομμουνιστικό μανιφέστο
του Καρλ
Μαρξ.
Θρησκεία: Ανατολή και Δύση
Οι διάφοροι κλάδοι της φιλοσοφίας δεν
συνδέονται απλώς, αλλά και επικαλύπτο
νται σε σημαντικό βαθμό, με αποτέλεσμα
μερικές φορές να δυσκολευόμαστε να
πούμε με βεβαιότητα σε ποιον κλάδο
ανήκει κάποια συγκεκριμένη έννοια. Επί
σης, η φιλοσοφία υπεισέρχεται και σε
πολλά τελείως διαφορετικά αντικείμενα,
όπως οι επιστήμες, η ιστορία, και οι
τέχνες. Έχοντας τις ρίζες της στην αμφι
σβήτηση των θρησκευτικών δογμάτων και
των δεισιδαιμονιών, η φιλοσοφία εξετάζει
επίσης την ίδια τη θρησκεία και διατυπώ
νει ερωτήματα όπως «Υπάρχει Θεός;» και
«Έχουμε άφθαρτη ψυχή;». Αυτά τα ερωτή
ματα έχουν τις ρίζες τους στη μεταφυσική,
αλλά επηρεάζουν και την ηθική. Για παρά
δειγμα, κάποιοι φιλόσοφοι έχουν αναρω
τηθεί αν η ηθική μας έχει θεϊκή προέλευση
ή αν είναι ανθρώπινο δημιούργημα –και
αυτό με τη σειρά του έχει προκαλέσει τη
συζήτηση σχετικά με το αν ο άνθρωπος
έχει ελεύθερη βούληση.
Στις ανατολικές φιλοσοφίες, οι οποίες
αναπτύχθηκαν στην Κίνα και την Ινδία
(ιδίως στον ταοϊσμό και τον βουδισμό), οι
διαχωριστικές γραμμές μεταξύ φιλοσοφίας
και θρησκείας είναι λιγότερο σαφείς, του
λάχιστον σύμφωνα με τον δυτικό τρόπο
σκέψης. Αυτό είναι μία από τις βασικές
διαφορές μεταξύ της δυτικής και της ανατο
λικής φιλοσοφίας. Παρόλο που οι ανατολι
κές φιλοσοφίες δεν είναι γενικά αποτέλε
σμα θεϊκής αποκάλυψης ή θρησκευτικού
δόγματος, συχνά σχετίζονται στενά με
αυτά που θεωρούμε θέματα πίστης. Αν και
στον εβραϊκό-χριστιανικό κόσμο η φιλοσο
φική σκέψη χρησιμοποιείται πολλές φορές
για να δικαιώσει την πίστη, η πίστη και η
δοξασία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι
της ανατολικής φιλοσοφίας, χωρίς να
υπάρχει κάτι ανάλογο στη Δύση. Επίσης,
η ανατολική και η δυτική φιλοσοφία έχουν
διαφορετικές αφετηρίες. Ενώ οι αρχαίοι
Έλληνες έθεταν μεταφυσικά ερωτήματα, οι
πρώτοι Κινέζοι φιλόσοφοι θεωρούσαν ότι
η θρησκεία έδινε επαρκείς απαντήσεις σε
αυτά, και ανέπτυξαν περισσότερο την
ηθική και πολιτική φιλοσοφία.
Ο λογικός συλλογισμός
Η φιλοσοφία μάς έχει δώσει μερικές από
τις σημαντικότερες ιδέες στην ιστορία της
ανθρωπότητας. Σε αυτό το βιβλίο παρου
σιάζουμε μια συλλογή ιδεών των πιο
γνωστών φιλόσοφων, εμπλουτισμένες με
γνωστά αποσπάσματα ή περιεκτικές περι
λήψεις των φιλοσοφιών τους. Ίσως η
γνωστότερη φράση στη φιλοσοφία είναι
αυτή του Ντεκάρτ: «Σκέφτομαι, άρα
υπάρχω» (Λατ. “Cogito, ergo sum”). Θεω
ρείται ως μία από τις σημαντικότερες ιδέες
στην ιστορία της φιλοσοφίας, και γενικά
πιστεύεται ότι αποτέλεσε μια κρίσιμη
καμπή στη σκέψη που μας οδήγησε στη
σύγχρονη εποχή. Ωστόσο, από μόνη της
δεν σημαίνει και πολλά πράγματα. Στην
πραγματικότητα, αποτελεί το συμπέρασμα
μιας σειράς συλλογισμών για τη φύση της
βεβαιότητας . μόνο όταν εξετάζουμε τους
συλλογισμούς που οδηγούν σε αυτήν
αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε το πραγμα
τικό νόημά της. Μόνο όταν δούμε πώς
ανέπτυξε ο Ντεκάρτ την ιδέα –ποιες ήταν οι
συνέπειες αυτού του συμπεράσματος–
καταλαβαίνουμε τη σπουδαιότητά της.
Πολλές από τις ιδέες που παρουσιά
ζουμε σε αυτό το βιβλίο μπορεί, με μια
πρώτη ματιά, να φαντάζουν σαν
❯❯
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
«Δεν υπάρχει καλό και κακό.
Υπάρχει μόνο η σκέψη που τα
κάνει να φαίνονται καλά ή
κακά.»
Σαίξπηρ